Co to jest myślenie wizualne?
Wyobraź sobie taką sytuację…
Wstajesz rano. Sięgasz po komórkę, a tam czarno-biały ekran i ściana tekstu. Podchodzisz do biurka i sprawdzasz swój planer. Znowu ściana tekstu! Nawet podział na dni tygodnia zniknął. W dodatku z domu poznikały wszystkie kalendarze, także te wiszące na ścianie.
Nie wiesz, co się dzieje. Gdy wsiadasz do samochodu, okazuje się, że GPS się nie włącza, a na drodze zamiast znaków stoją biało-czarne tabliczki ze szczegółowymi hasłami: skręć w lewo za 400 metrów, zatrzymaj się bezpośrednio przed tym znakiem, nie przekraczaj ciągłej linii przed Tobą, zwolnij do 20 km/h, rozejrzyj się, czy nie widzisz zagrożenia.
Tak wyglądałby świat gdybyśmy przestali korzystać z myślenia wizualnego.
Na stronie mysleniewizualne.pl możemy przeczytać, że myślenie wizualne “to myślenie obrazami, wykorzystywanie wizualizacji w myśleniu. Wynika ono z tego, że ludzie kodują informacje w dwóch kanałach: werbalnym oraz wizualnym”
Kanał werbalny to słowa, a wizualny obrazy. Gdy komunikat odbieramy w dwóch tych kanałach, lepiej go rozumiemy i zapamiętujemy.
Przykład: instrukcja składania mebli. W wersji audio byłaby trudna do zrozumienia. W przypadku samych obrazów też mogłoby dojść do pomyłek. Połączenie obu kanałów okazuje się tu najskuteczniejsze. Więcej na ten temat piszę dalej w artykule przy okazji teorii podwójnego kodowania Pavio.
Myślenie wizualne to umiejętne łączenie tekstów i obrazów
Z myślenia wizualnego korzystamy wszyscy, codziennie. Pomaga nam wizualizować przestrzeń (znaki drogowe, mapy), czas (kalendarz, planer, oś czasu) i ułatwia codzienne funkcjonowanie (choćby poprzez symbole, ikony, np. w komórce). Pomaga też w biznesie (wykres Gantta, tabelki, prezentacje, diagramy, infografiki, itd.)
Mimo to, gdy wiele osób słyszy termin “myślenie wizualne” od razu szufladkuje je jako “(dziecięce) rysowanie”, bo tak kojarzą im się notatki wizualne. Czyli jako odręczne rysunki na papierze. To tak jakby sprowadzić potężny dział nauki, jakim jest matematyka, do równania 2+2=4.
Wszyscy korzystamy z myślenia wizualnego
Myślenia wizualnego nie uczymy się w szkole, a przynajmniej nie jest to tak ustrukturalizowane i sformalizowane jak nauka czytania czy pisania.
Tymczasem korzystamy z niego równie często jak z przytoczonych umiejętności, o ile nie częściej. Po prostu robimy to nieświadomie.
W przypadku prostych pojęć robimy to automatycznie. Gdy słyszymy “różowy krawat”, w umyśle z łatwością ukazuje nam się obraz “różowego krawata”. Zadziałały dwa systemy, werbalny i niewerbalny.
Przy bardziej abstrakcyjnych sformułowaniach jak np. „restrukturyzacja” nie mamy już zwykle przed oczami obrazu. Dlatego łatwiej jest nam zgubić wątek i nie zapamiętać komunikatu.
Tłumaczy to teoria podwójnego kodowania prof. Allana Pavio. Według niej komunikaty rozumiemy w dwóch systemach – słownym i obrazowym.
Oba systemy są od siebie niezależne, ale może między nimi dochodzić do wymiany, tzn. słowa mogą się w naszym umyśle zamieniać w obrazy i odwrotnie.
Dlaczego to ważne? Według Pavio gdy oba te systemy otrzymują bodźce, łatwiej dochodzi między nimi do połączeń. Gdy zapamiętujemy daną informacją za pomocą dwóch systemów, łatwiej nam ją potem sobie przypomnieć.[1]
Jeżeli dostarczymy naszym odbiorcom na slajdzie wizualizację „restrukturyzacji”, to będzie im łatwiej podążać za naszą prezentacją. Innymi słowy – będą korzystać z obu systemów na raz.
Animacja nt. metody pracy w Santander
Bank Santander wprowadził wewnętrzny standard procesu rozwijania usług i produktów. Łączy on podejście service design z agilem oraz wewnętrznymi procesami w banku.
Pracowników banku jest jednak dużo, więc przeszkolenie wszystkich na temat nowej metody i jej zalet stanowiło wyzwanie. Dlatego Zespół Service Designu zwrócił się do nas, byśmy przygotowali materiały w oparciu o myślenie wizualne, które będą skutecznym narzędziem w szkolenu pracowników.
Przygotowaliśmy 3-minutową animację, którą Santander wykorzystuje do dzisiaj. Więcej na temat naszej współpracy i jej efektów w tym case study.
W marketingu dużo mówi się o tym, że strona wizualna reklamy jest bardzo ważna. Są całe artykuły (a nawet książki, jak np. “Wizualny młotek”) o umiejscowieniu i kolorze przycisków, wielkości poszczególnych elementów, kierunku wzroku postaci, itd. Reklamy mają za zadanie szybko i wizualnie przedstawić często skomplikowane funkcje produktów.
Skoro to takie ważne w przypadku reklam skierowanych do klientów, czy myślenie wizualne nie ma szerszego zastosowania w biznesie? To oczywiście pytanie retoryczne – oczywiście, że ma!
O tym właśnie jest ten artykuł.
- Najpierw przyjrzymy się temu, w jaki sposób myślenie wizualne może pomóc w biznesie.
- Następnie, w jakich działach i w jakich sytuacjach znajduje zastosowanie.
- Na końcu, jakie może przyjąć formy.
A wszystko uzupełnione licznymi przykładami.
Książki na temat wykorzystywania myślenia wizualnego i wizualizacji w biznesie
Jak myślenie wizualne pomaga w biznesie?
1. Ułatwia zrozumienie tematu
Żeby coś zrozumieć, często potrzebujemy to zobaczyć. Łatwiej nam zapamiętać drogę, gdy patrzymy na mapę, niż gdy ktoś udziela nam instrukcji.
Tak samo łatwiej nam zrozumieć instrukcje, strategię firmy czy wytyczne, gdy je zobaczymy.
Jest to szczególnie przydatne przy skomplikowanych i abstrakcyjnych tematach.
Gdy chcemy wytłumaczyć pracownikom nowy proces prowadzenia projektów w firmie, możemy pokazać to na przykładzie drogi, przez którą prowadzą ich kolejne znaki-wytyczne.
Przekazując klientom zalety naszej oferty, możemy zobrazować to na przykładzie labiryntu, prowadząc ich przez kręte alejki, omijając przeszkody, wizualizując korzyści.
Wszystko da się przedstawić za pomocą obrazów.
Wizualizacje ułatwiają zrozumienie tematu.
Nasz remix infografiki opowiadającej o strategii biznesowej Tesli
Dla przykładu, dwa lata temu zgłosiłą się do nas firma Akademia SkuteczneRaporty.pl. Jej właściciel, Bartosz Czapiewski, chciał pokazać działom HR, że szkolenia Akademii z PowerQuery to dobra inwestycja. Chciał, by zobaczyli, jaką wartość mogą mieć z kursu.
Stworzyliśmy więc 2-minutową animację, która prosto i nietechnicznie opowiedziała o zaletach kursu. Efekt? Klienci zrozumieli, o co chodzi w kursie i co mogą dzięki niemu zyskać. Więcej pisaliśmy o tym w case study naszej współpracy z Akademią.
Umiejętne wykorzystanie myślenia wizualnego pozwala skuteczniej dotrzeć do grupy docelowej
Jeff Hawkins to twórca PalmPilot, założyciel firmy Handspring, autor książek na temat mózgu i inteligencji. Prowadzi wiele dyskusji i prelekcji na temat funkcjonowania mózgu.
Zależnie od grupy docelowej jego wykłady nieco się różnią. I to nie pod względem tego, co mówi – to pozostaje niezmienne. Różni się strona wizualna.
Gdy prezentuje temat ekspertom, rysunek prezentujący działanie mózgu jest rozbudowany. Gdy jego widownię stanowią jednak laicy, osoby bez specjalistycznej wiedzy z zakresu neurologii, obrazek jest mocno uproszczony.
Dzięki temu każda z grup docelowych rozumie wykład i więcej z niego wynosi.[2]
Różne rysunki do prezentacji nt. funkcjonowania mózgu, zależnie od grupy docelowej. Źródło: Dan Roam, “Narysuj swoje myśli”, Wyd. One Press, 2008
2. Myślenie wizualne ułatwia zapamiętywanie
Gdy otworzycie pierwszą z brzegu książkę o zapamiętywaniu i nauce efektywnego uczenia się, zobaczycie, że większość technik mnemotechnicznych opiera się na myśleniu wizualnym.
Choćby kojarzenie liczb z przedmiotami/osobami/miejscami i układanie z nimi historii, by potem móc sobie przypomnieć skomplikowane wzory matematyczne (o jednej z mnemotechnik pisała nasza Ryślicielka® Klaudia Tolman w tym artykule: https://www.klaudiatolman.pl/jak-sie-uczyc-poprzez-myslenie-wizualne-pytanie-na-sniadanie/).
Przeprowadźcie eksperyment. Przeczytajcie poniższe 10 rzeczowników, następnie zamknijcie oczy i spróbujcie je sobie przypomnieć.
- Długopis 2. Kartka 3. Budynek 4. Telefon 5. Podium 6. Sejf 7. Telewizor 8. Stół 9. Tygrys 10. Strzałka
A teraz zróbcie to samo z tymi przymiotnikami:
- Pozytywny 2. Równy 3. Relatywny 4. Przejrzysty 5. Niezgrabny 6. Nieprzewidywalny 7. Przezroczysty 8. Konkretny 9. Pilny 10. Zagmatwany.
Z rzeczownikami jest to prostsze, bo w naszej głowie od razu pojawiają się jako obrazy.
I tu właśnie przydaje się myślenie wizualne. Pozwala przedstawić obrazowo to, co trudno sobie od razu wyobrazić. Tak, nawet przymiotniki. Dlatego ułatwia zapamiętywanie i zrozumienie nawet bardzo zawiłych i skomplikowanych tematów.
Przymiotniki pokazane wizualnie
Eksperyment prof. Richarda Wisemana
Jednym z przejawów myślenia wizualnego są animacje. Coraz więcej się mówi o skuteczność whiteboard animation w przekazywaniu wiedzy. Prof. Richard Wiseman, uznany psycholog, postanowił sprawdzić, ile w tym prawdy. W 2012 r. nagrał film, w którym wyjaśnia jedną z teorii filozofa Williama Jamesa. Następnie stworzył proste whiteboard animation, w którym wykorzystał nagranie audio ze swojego filmu. Pokazał je grupie 2 tys. osób.
Widzowie, którzy obejrzeli whiteboard animation udzielili prawidłowych odpowiedzi w 15 proc. więcej przypadków w porównaniu z tymi, którzy obejrzeli film. Co więcej, przy animacji zaobserwowano 66% wzrost liczby osób chętnych udostępnić ją dalej. [3]
– Każdy, kto zajmuje się edukacją lub badaniami wie, że to kolosalna różnica. Normalnie trzeba bardzo ciężko pracować, by uzyskać 5-, może 10-procentowy wzrost w jakiejkolwiek zmiennej w zachowaniu. Sama animacja spowodowała 15 proc. wzrost. To oszałamiające – powiedział Wiseman.[4]
Zdaniem profesora wynika to z tego, że whiteboard animation bardziej angażuje widzów i ma element zabawy.
Animacja użyta do eksperymentu z głosem profesora
3. Wspiera innowacyjne myślenie
Co to właściwie znaczy?
Dzięki zapisywaniu i rysowaniu pomysłów użytkownicy spotkania widzą połączenia między nimi, punkty wspólne. To pozwala spojrzeć na procesy czy problemy z innego punktu widzenia.
Myślenie wizualne to zaskakujący i kreatywny sposób na tłumaczenie koncepcji i inspirowanie grup ludzi. W biznesie kreatywność ma fundamentalne znaczenie dla generowania zmian i innowacji.
Myślenie wizualne jest w stanie wzbogacić proces transformacji i wdrażania innowacji, który prowadzi firmy do rozkwitu. To dlatego, że poprzez obrazy i słowa kluczowe może łączyć różne perspektywy, ułatwiać wspólne zrozumienie i przyspieszać podejmowanie decyzji.
Zapis graficzny wykładu Jarka Smulskiego podczas”Innovation day 2018″
4. Zwiększa zaangażowanie i skupienie zespołu
Podczas długiej firmowej dyskusji, prezentacji czy szkolenia trudno utrzymać uwagę słuchaczy. A w czasach, gdy wszystko przeniosło się online, jest to jeszcze trudniejsze. Pracownicy są znużeni spotkaniami online. Brakuje interakcji, bodźców… w dodatku siedzenie na Google Meets czy Zoomie nie sprzyja koncentracji.
I tu wkracza znów do akcji myślenie wizualne. Notatki wizualne i graficzne elementy urozmaicają spotkania, przyciągają wzrok, pomagają uporządkować myśli. A przez to są angażujące. Zarówno w przypadku spotkań na żywo, jak i online.
Klaudia Tolman podczas pracy nad zapisem graficznym konferencji
W dzisiejszych czasach, zwłaszcza w biznesie, często dążymy do osiągnięcia jakiejś formy doskonale i jasno ustrukturyzowanej komunikacji. Jednak nasze umysły i procesy myślowe nigdy nie są idealnie uporządkowane.
Wizualizacje, czy to w postaci diagramów czy też po prostu wizualnej organizacji procesu myślowego, pomagają nie tylko przywołać poprzednie rozmowy i ustalenia, ale także wspierają lepsze zrozumienie całości i pomagają ludziom bardziej się zaangażować.
Złożone myśli mogą być wyjaśnione w znacznie bardziej angażujący i interesujący sposób.
5. Myślenie wizualne poszerza horyzonty
– Z chwilą, kiedy zaczynasz rysować, kiedy zaczynasz patrzeć na rzeczywistość pod kątem tego, jak można ją zwizualizować, jak wygląda np. czajnik czy zaparzacz herbaty, zaczynasz inaczej patrzeć na świat. Widzisz więcej szczegółów, świat jest pełniejszy – mówi Klaudia Tolman.
Sprowadzając to kwestii biznesowych: jesteśmy w stanie spojrzeć na procesy w firmie z innej perspektywy. Nie tylko zresztą na procesy: na problemy w zespole, potrzeby klientów, wewnętrzne zasady.
Myślenie wizualne poszerza nam spektrum widzenia.
Klaudia Tolman robiła warsztaty dla IKEA, w którym brali udział managerowie sprzedaży. Rozrysowywali m.in. ściężkę zakupową klienta.
– Niby podróż tego klienta przez sklep, jego interakcje są wszystkim managerom znane… „no ileż można”. A jednak zobaczenie tego właśnie w taki zwizualizowany sposób pozwoliło im dosłownie rozszerzyć mapę myślenia o tym. Potem im też łatwiej przywołać sobie taką mapę na myśl – powiedziała w naszym podcaście Klaudia Tolman.
6. Przejrzyście podsumowuje tekst/rozmowę
Kolejna zaleta myślenia wizualnego: pozostawia po sobie klarowną notatkę wizualną ze spotkania/rozmowy/dokumentu. Pozwala wyłuskać z przekazu najważniejsze informacje i zebrać w jednym miejscu.
Jako coach techniczny, czasami korzystam z metod myślenia wizualnego na tablicy lub flipcharcie, aby wyjaśnić i porównać różne pomysły. Takie notatki mają żywotność od kilku godzin do kilku dni. Naprawdę pomagają w przekazywaniu pomysłów.
Przykład cyfrowej notatki wizualnej, która podsumowuje rozmowę. W tym wypadku nasz podcast z udziałem Marcina Morawskiego z Dell Technologies.
Polskie badanie nad myśleniem wizualnym
W 2018 r. mieliśmy swój mały wkład w przeprowadzenie badania nad skutecznością myślenia wizualnego. Badanie w 2018 r. przeprowadziło CZIITT, czyli Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferu Technologii Politechniki Warszawskiej z .
Było realizowane metodą ankiet internetowych (CAWI). Głównym celem było sprawdzenie, co ludzie lepiej zapamiętują – czytany tekst czy film z wizualizacjami (whiteboard animation/explainer video).
Badanych (łącznie było ich ponad 1000) podzielono na dwie grupy.
- Pierwsza miała przeczytać tekst.
- Druga obejrzeć film przedstawiający ten tekst, z tym że film został wzbogacony o wizualizację.
Rysunkowy film okazał się lepszy jako metoda przekazywania informacji od tekstu. Niezależnie od płci, wieku czy obszaru działalności zawodowej badanych.
Badani zaznaczyli przy tym, że wolą przekaz wizualny od samego tekstowego.
Więcej o tym badaniu pisaliśmy tutaj.
Wyniki badania nad myśleniem wizualnym. Większość osób wolała materiały tekstowe wzbogacone o wizualizację.
Zastosowanie myślenia wizualnego w biznesie
Myślenie wizualne może być użyteczne we wszystkich działach i działaniach firmy. Poniższa lista ma więc za zadanie być pomocnym drogowskazem i inspiracją do rozpoczęcia wykorzystywania myślenia wizualnego w biznesie.
David Sibbet, często nazywany przez środowisko myślenia wizualnego, m.in. przez International Forum of Visual Practitioners, Ojcem Myślenia Wizualnego, napisał trzy książki na temat wykorzystania myślenia wizualnego w biznesie.
Zarządzanie
Wykorzystanie myślenia wizualnego podczas spotkań zespołu je uatrakcyjnia. Pomaga pracownikom zrozumieć zasady i procesy. Tłumaczy, co firma robi, gdzie zmierza, kto czym się zajmuje w ramach różnych działów.
Gdzie myślenie wizualne znajduje zastosowanie w zarządzaniu firmą?
Kilka przykładów:
- Opracowywanie wizji lub misji firmy i przekazanie ich pracownikom
- Podejmowanie strategicznych decyzji
- Opracowanie nowej strategii, przekazanie jej wszystkim działom i pracownikom
- Optymalizacja procesów
- Wspólna burza mózgów podczas spotkań z zespołem
- Organizacja projektów
- Szkolenia dla pracowników
- Motywowanie pracowników
- Organizacja spotkań
- Podsumowanie pracy zespołów
– W mojej pracy jako lidera strategicznego ładu korporacyjnego często muszę wyjaśniać złożone wyzwania, przed jakimi stoimy. W takich sytuacjach wizualizowanie i rysowanie to świetne narzędzia. Zachęcają do udziału w dyskusji i angażują innych oraz zwiększają szanse na osiągnięcie wspólnego zrozumienia problemu – mówi Lene Einang Flach, koordynator projektów, Norwegian Broadcasting Corporation.[5]
Przykładowa notatka wizualna pomagająca optymalizować procesy w firmie
Jak myślenie wizualne pomaga w zarządzaniu w firmie A.P. Moller
Gdy dział techniczny chce wytłumaczyć reszcie firmy, czym się zajmuje, pozostali pracownicy często nic nie rozumieją! A jeśli oni nie rozumieją, to jak mają zrozumieć klienci czy partnerzy biznesowi firmy…
Dlatego dział innowacji technologicznej A.P. Moller – Maersk – firmy logistycznej – podszedł do tego w niecodzienny sposób.
Na co dzień zajmuje się wymyślaniem nowych rozwiązań, ich testowaniem, projektami pilotażowymi, itd.
Współpracuje zarówno z wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi zespołami.
By współpraca szła gładko i by wszyscy rozumieli, czym się zajmuje, pracownicy przygotowali język wizualny. Zawiera ponad 152 słowa i wizualki i jest stale uzupełniany.
Po co to zrobili?
Wizualizacje pomagają tłumaczyć skomplikowane zagadnienia w prosty i zrozumiały dla wszystkich sposób. Sprawiają, że abstrakcyjne pojęcia i koncepcje nabierają kształtów.
Dział innowacji przygotował też prezentację zawierającą wizualizacje, która ma ułatwić nowym partnerom biznesowym firmy zrozumienie procesu wdrażania innowacji.
– Nasze wizualizacje pomagają nad angażować inne działy i wytłumaczyć im, czym się zajmujemy – mówi Julija Voitiekute, Innovation Portfolio Manager.[5]
Jedna z ilustracji w prezentacji firmy A.P. Moller, obrazuje jedną z metod pracy działu innowacji.[4]
Marketing
Gdzie myślenie wizualne znajduje zastosowanie w marketingu?
Kilka przykładów:
- Identyfikacja potrzeb klientów
- Ustalanie celów
- Opracowywanie planów marketingowych
- Opracowywanie strategii marketingowych
- Pozycjonowanie firmy na tle konkurencji
- Zebranie informacji, research
- Tworzenie koncepcji kreacji marketingowych
- Tworzenie planów contentowych
- Uatrakcyjnienie materiałów sprzedażowych
Pomysły stają się widoczne i dostępne dla wszystkich w tym samym czasie. Myśli nabierają realnych kształtów… i obrazów, zwiększa się zaangażowanie uczestników spotkania. W dodatku łatwiej zrozumieć złożone koncepcje i dostrzec punkty wspólne różnych kwestii. Łatwiej je też zapamiętać.
Jak myślenie wizualne pomogło firmie zrozumieć skomplikowaną analizę rynku
Dan Roam opisał w swojej książce historię swojej klientki – Daphne z dużego przedsiębiorstwa wydawniczego, które otrzymało przerażająco złe wyniki w jednej z branżowych ankiet.
Nie chodziło o to, że firma miała złe opinie… po prostu mimo jej rozmiaru ludzie o niej nie wiedzieli!
Dlatego Daphne zatrudniła agencję badania marek, by zdobyć więcej informacji na temat.
…i dostała ich aż nadto! Danych było za dużo. Samo streszczenie zajęło 60 stron!
Zgłosiła się więc do firmy Dana Roama, która wykorzystując techniki myślenia wizualnego miała w jasny sposób przedstawić otrzymane materiały.
W rezultacie firma przygotowała wykres, któremu towarzyszyła kilkuminutowa prezentacja.
Daphne zaprezentowała go prezesowi swojej firmy. Zarówno on, jak i reszta pracowników zrozumieli, gdzie leży problem i jak wygląda sytuacja na rynku.
Prezes poprosił o oprawioną kopię wykresu i go powiesił w swoim pokoju, by pokazywać innym, gdzie firma znajduje się obecnie firma i dokąd zmierza.[2]
Po lewej: to zaledwie kilka stron streszczenia analizy agencji badania marek. Po prawej: wykres przygotowany na podstawie kilkudziesięcio stronicowego raportu. Jest skomplikowany, bo danych jest dużo, więc by go zrozumieć towarzyszy mu kilkuminutowa prezentacja. Źródło: Dan Roam, “Narysuj swoje myśli”, Wyd. One Press, 2008
Sprzedaż
Gdzie myślenie wizualne znajduje zastosowanie w sprzedaży? Kilka przykładów:
- Zaprezentowanie klientom produktu/usługi
- Kontakt z klientem
- Podsumowanie wniosków sprzedażowych
- Zebranie feedbacku klienta
- Przekazanie wniosków z rozmów sprzedażowych działowi marketingu
Animacja, która pomogła oszczędzić czas handlowców
Firma Winaico produkuje i sprzedaje panele fotowoltaiczne.
Firm, które oferują taką usługę jest dużo, więc handlowcy muszą przedstawić klientom argumenty przemawiające za wyborem ich produktu. Temat jest techniczny i niełatwy, dlatego nie wszystkie detale można szybko i łatwo przekazać podczas rozmowy.
Dlatego firma poprosiła nas o przygotowanie krótkiej animacji prezentującej najważniejsze punkty oferty.
Handlowcy pozytywnie zareagowali na materiał i wykorzystują go podczas kontaktów z klientami. Dzięki temu ich rozmowy są potem krótsze i bardziej konkretne.
Więcej na temat naszej współpracy z firmą Winaico w tym artykule.
Animacja firmy Winaico
Tworzenie produktu/produkcja
Gdzie myślenie wizualne znajduje zastosowanie w procesie produkcji? Kilka przykładów:
- Organizacja pracy
- Tworzenie prototypów
- praca nad nowymi produktami z wykorzystaniem technik design thinking (w design thinking siłą rzeczy wykorzystuje się… visual thinking, czyli myślenie wizualne!)
- Burza mózgów
- Instrukcje (np. działania maszyny albo wytwarzania danego półproduktu w zakładzie)
- Zebranie wniosków
Myślenie wizualne pomogło pracownikom Procter&Gamble spojrzeć inaczej na tworzenie nowych produktów
Świetnym przykładem, jak myślenie wizualne poszerza horyzonty, jest historia współpracy Procter&Gamble i Davida Sibbeta, który opisał ją w swojej książce „Visual meetings. How graphics, sticky notes & idea mapping can transform group productivity”.
Spotkanie facylitacyjne dotyczyło generowania nowych pomysłów na produkty firmy. Sibbet poprosił uczestników warsztatu, by wyobrazili sobie, że cały świat jest pogrążony w ekologicznej katastrofie, ludzie muszą nosić ochronne ubrania i używać specjalnych kosmetyków.
Warsztaty trwały kilka dni, więc nie będę streszczała całego ich przebiegu. Koncepcja była jednak taka, że poprzez różne techniki wykorzystujące myślenie wizualne, pracownicy firmy odkrywali nowe pomysły na produkty, które mogłyby się przydać w takim świecie.
Jakie to były techniki? Namalowali wspólny mural obrazujący opisany świat. Robili notatki wizualne w grupach i samodzielnie na kartkach samoprzylepnych.
Warsztat wygenerował w Procter&Gamble wiele nowych pomysłów, a firma mogła z nich czerpać jeszcze długo po jego zakończeniu.[6]
Rozwój zawodowy i osobisty
Gdzie myślenie wizualne znajduje zastosowanie w rozwoju zawodowym i osobistym? Kilka przykładów:
- Mapowanie wiedzy i umiejętności
- Prezentacje (typu Power Point)
- Listy zadań
- Mapy marzeń i planów (zobacz wystąpienia na konferencjach z cyklu TEDx, które dotykają tych tematów: wystąpienie Klaudii Tolman, Patti Dobrowolski, Ole Qvist-Sørensen)
- Wizualizacja ścieżki kariery
- Określanie celów firmy, zespołu i osobistych]
Wystąpienie Klaudii Tolman na TEDex Wrocław na temat wykorzystywania myślenia wizualnego w rozwoju osobistym.
Przykłady materiałów wykorzystujących myślenie wizualne
Poniżej przedstawiam kilka przykładowych materiałów, do których tworzenia wykorzystuje się myślenie wizualne. Zaznaczam, że to tylko kilka przykładów, bo wszystkich przejawów myślenia wizualnego w firmie jest tyle, że powstają o tym całe książki!
Mapa myśli
Tworząc mapy myśli musimy zapisać nawet te znane nam już, w teorii “podstawowe” informacje. To pomaga nam spojrzeć na temat świeżym okiem. Czasami nawet z punktu widzenia naszego klienta czy pracownika…
Myślenie wizualne zmusza nas do przemyślenia jeszcze raz kwestii, które są dla nas podstawowe. Pojawiają się pytania: “Jak to przedstawić?”, “Co jest kluczowe dla zrozumienia tego punktu?”.
Mapa myśli – dodatek do artykułu o wsparciu sprzedaży
Digital Graphic Recording
Digital graphic recording (w skrócie DGR) to cyfrowy zapis graficzny. Korzystają z niego wielkie korporacje, firmy eventowe i szkoleniowe, ale i małe firmy.
Podczas eventów biznesowych, obecnie częściej webinarów czy konferencji internetowych, rysownik na bieżąco wyłuskując najważniejsze punkty rozmowy i utrwala w formie rysunków i najważniejszych treści tekstowych. Taka notatka ułatwia słuchaczom odbiór komunikatu, porządkuje go. To też namacalne podsumowanie spotkanie, do którego jego uczestnicy mogą potem wracać.
Więcej na temat zastosowań DGR-u w biznesie i przykładów w artykule na blogu Klaudii Tolman.
DGR wystąpienia Grega Albrechta, w trakcie wydarzenia Jeronimo Martins
Wizualne uporządkowanie tekstu
Wypunktowania, tytuły i śródtytuły, pogrubienia, ikony… wszystko to, co pomaga nam uporządkować tekst, jest przejawem myślenia wizualnego.
– Ostatnio wykupiłam poprzez mbank trzy ubezpieczenia. mbank robi to we współpracy z AXĄ. Jak zobaczyłam dokumenty AXA, oniemiałam. W umowie wszystko było pięknie pooznaczane! Dodano schludne, ascetyczne wektorowe wizualizacje, które perfekcyjnie pokazały mi, że to jest dzień podpisania umowy, tu data comiesięcznej składki, itd. Aż chciało mi się ją czytać. To wyjście naprzeciw potrzebom klienta i rozwiązanie smutnego problemu pt. “ściana tekstu” – mówi Klaudia.
Chodzi o wizualne podkreślenie niektórych kwestii, uporządkowanie ich, wypunktowanie, czasami odwzorowanie czegoś prostymi rysunkami lub elementami graficznymi.
Dokumenty AXA
Diagramy i wykresy
– Mam wrażenie, że tzw. myślenie wizualne stało się synonimem takiego szybkiego ręcznego rysunku. To źle, że ma taką renomę. Myślenie wizualne to taki wielki zbiór, w środku którego rysowanie na kartce jest tylko taką malutką kuleczką. A oprócz tego są symbole, infografiki, mapy, flowcharty, tabelki czy wykresy – mówi Klaudia Tolman.
Co by nie szukać daleko… weźmy na tapetę choćby wykres Gantta. Stworzył go około 100 lat temu Henry Laurence Gantt. Wykorzystano go m.in. przy projekcie budowy Zapory Hoover w latach 30. czy programie lotów na Księżyc w latach 60.[2] Współcześnie trudno sobie wyobrazić zarządzanie różnymi projektami firmy bez wykresu Gantta.
Diagram Gantta wykorzystany przez NASA do zaprezentowania aktywności na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, 1996. Źródło: Elizabeth Lerner Papautsky, Valerie L. Shalin, The Advantages of Using Color to Represent Constraints in Collaborative Planning Representations, 2010
Ilustracje i infografiki
Ilustracje i infografiki poza tym, że przyciągają oko, potrafią świetnie uzupełnić tekst.
Wyjaśniają kwestie, które porusza komunikat tekstowy. Podsumowują go, bywa, że uzupełniają.
Infografika dla 3S Grupa PLAY, która w jasny sposób przedstawia zalety oferty firmy
Nasza ilustracja przygotowana dla 3S Grupa Play na stronę firmy, by zilustrować jej ofertę
Animacje
Walt Disney powiedział:
„Animacja może przedstawić wszystko, co ludzki umysł potrafi sobie wyobrazić. Ta umiejętność czyni ją najbardziej wszechstronną i bezpośrednią formą komunikacji. Przy czym stworzoną, by była doceniana przez masowych odbiorców”.
Tym cytatem zaczęłam artykuł “Animacje kontra ilustracje: co jest skuteczniejsze [na podstawie przeglądu badań]”.
I wciąż uważam, że idealnie oddaje kwintesencję zalet animacji.
Animacje:
- sprawnie przekazują informacje;
- angażują i utrzymuję uwagę widzów;
- skutecznie tłumaczą procedury w firmie czy nową strategię
O animacjach napisaliśmy zresztą już kilka artykułów. Kilka z nich:
- Filmy wizerunkowe: czym się różnią od innych filmów i jak je dobrze zrobić… na przykładach
- Filmy reklamowe w formie animacji – nowoczesna przewaga nad konkurencją
- Jak przygotować się do realizacji pierwszej animacji explainer video?
- 7 przykładów explainer video, które zapewniły firmom leady i większą sprzedaż
Animacja dla Forte
Oś czasu
– Sformułujmy regułę wyprzedaży garażowej: choćbyś utrzymywał w garażu najdoskonalszy porządek, po wystawieniu całej jego zawartości na ulicę spojrzysz na wszystko w zupełnie nowym świetle.
Dokładnie ten sam fenomen występuje w przypadku danych: informacje pochowane w odpowiednich katalogach i teczkach nie pozwolą zobaczyć pełnego obrazu sytuacji, jednak zgromadzenie wszystkich dokumentów w jednym miejscu pozwala dostrzec prawidłowości i zależności, które wcześniej pozostawały niewidoczne – pisze Dan Roam. [2]
Na tej zasadzie działa m.in. oś czasu. Tak, to także przejaw myślenia wizualnego. Oś czasu porządkuje wydarzenia, pozwala zobaczyć, ile czasu upłynęło. Pozwala szybko zrozumieć, KIEDY coś nastąpiło względem innych wydarzeń.
Źródło: Novell
Komiksy
Rzadziej używane w biznesie, a wcale nie mniej skuteczne – komiksy!
Ich zaletą jest to, że wciągają w historię. Już sama forma, do której jesteśmy przyzwyczajeni od dziecka, jest angażująca. Dodają treści lekkości i sprawiają, że komunikat jest lepiej przyswajalny.
Komiks Coca-Coli inspirujący klientów do recyklingu
Facylitacje i warsztaty z myślenia wizualnego
Jak widzisz ogłoszenie na temat “warsztatu z matematyki” potrafisz mniej więcej powiedzieć, jak to może wyglądać w praktyce. Wiesz, czego się spodziewać.
A jak wygląda warsztat z “myślenia wizualnego”?
Zacznijmy od celu takich zająć.
– Chodzi o pokazanie uczestnikom takiego warsztatu, że potrafią myśleć wizualnie. Rysujemy proste rzeczy, kształty, symbole. Np. spinacz biurowy. To etap, na którym w zatwardziałym głowach rodzi się wątpliwość: “no nie, na co mi to wszystko? naprawdę mam rysować słoneczko?”. Jestem w pełni świadoma, że tak jest. Prowadzę wówczas takie osoby. Mówię, że wiem, że to może się to kojarzyć z powrotem do przedszkola, ale ten etap jest nam potrzebny – mówi Klaudia Tolman.
Na warsztatach z matematyki też nie uczymy się od razu, jak stosować funkcję tworzącą czy wyprowadzać skomplikowane wykresy. Zaczynamy od równania “2+2=4”. Tak samo na warsztacie z myślenia wizualnego. Zaczynamy od tego obrośniętego w mit “słoneczka”.
Następnie uczestnicy warsztatu zaczynają obrazować rzeczy ze swojego życia. Prywatnego lub zawodowego. Może to być np. proces, która nie działa w ich firmie. Oczywiście tematyka jest dostosowana do grupy warsztatowej.
Te rysunki następnie ewoluują. Na warsztacie można się nauczyć, jak podkreślić najistotniejsze elementy, chronologię zdarzeń czy kolejność procesów. Choćby za pośrednictwem kolorów.
Na warsztatach Klaudii uczestnicy zaczynają od dwóch technik rysowania. Pierwsza opiera się na rysowaniu kresek. Druga, rozszerzona, opiera się na 5 kształtach – kropce, kresce, trójkącie, kwadracie i kole. I to wystarczy.
Myślenie wizualne pomaga spojrzeć z innej perspektywy na sprawy. A w dłuższej perspektywie uczestnicy takich warsztatów inaczej patrzą na materiały lub wytyczne, które wypuszczają.
– Myślą sobie np. “jak mogę uprościć zrozumienie tego? Może narysuję jakiś szablon? To oszczędzi wszystkim czas” – dodaje Klaudia Tolman.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej o warsztatach Klaudii, kliknij tutaj.
Przykłady rysunków przygotowanych przez uczestników podczas warsztatów z myślenia wizualnego. Rysunki m.in. na temat zasad prowadzenia projektów, współpracy między ludźmi, dochodzenia do wspólnych rozwiązań i organizacji pracy..
Podsumowanie
Wszyscy codziennie korzystamy z myślenia wizualnego, w większości nieświadomie.
Gdy jednak zacząć je używać świadomie, można na tym tylko skorzystać. Szczególnie w biznesie.
Myślenie wizualne ułatwia rozumienie tekstu i zapamiętywanie informacji. Angażuje zespół, pomaga generować nowe pomysły w firmie i usprawniać procesy.
Pokazują to przykłady wykorzystania myślenia wizualnego przez takie firmy jak mbank, IKEA, A.P. Moller czy Procter&Gamble.
Lista materiałów, w których można je zastosować, jest ogromna, dużo większa niż ta przedstawiona w tym artykule. DGR, animacje, mapy myśli, infografiki… ba, nawet ten artykuł ma elementy myślenia wizualnego – odpowiedni podział akapitów, oznaczone kolorem wtrącenia, kursywy w podpisach, wizualne przykłady itd.
To nie mrzonki. Skuteczność myślenia wizualnego potwierdzają badania, choćby prof. Richarda Wisemana.
Jeśli interesuje Cię, jak możemy wykorzystać myślenie wizualne, by pomóc Twojej firmie, zapraszamy do kontaktu.
Studiowała japonistykę i lingwistykę na Uniwersytecie Warszawskim, jednak to działalność w organizacji NGO ukształtowała jej zainteresowania. W ramach koordynacji kampanii organizowała konferencje, spotkania w Sejmie, pokazy mody, nagrania z politykami i gwiazdami. Prowadziła też social media, cały czas doszkalając się w tym zakresie. W ExplainVisually zajmuje się marketingiem, w tym tworzeniem strategii, contentem, w tym SEO, pisaniem scenariuszy dla klientów, prowadzeniem social mediów, tworzeniem materiałów graficznych.
Content marketing, który realnie wspiera sprzedaż, czyli co to lejek contentowy i jak go wykorzystać
Myślenie wizualne w biznesie:
6 poziomów, które możesz wdrożyć w swojej firmie
Bibliografia
[1] Paivio, A. (1991). Dual coding theory: Retrospect and current status. Canadian Journal Of Psychology/Revue Canadienne De Psychologie, 45(3), 255-287. doi: 10.1037/h0084295
[2] Dan Roam, “Narysuj swoje myśli”, Wyd. One Press, 2008
[3] https://richardwiseman.wordpress.com/2012/10/10/the-power-of-acting-as-if/
[4] https://brella.com/blog/featured-articles/whiteboard-videos/
[5] Visual Collaboration: A Powerful Toolkit for Improving Meetings, Projects, and Processes, Ole Qvist-Sorensen, Loa Baastrup, wyd. Wiley, 2019
[6] David Sibbet, „Visual meetings. How graphics, sticky notes & idea mapping can transform group productivity”, New Jersey
